چروک‌ها همون خط‌هایی هستن که رو پوست ظاهر می‌شن و جزو اولین نشونه‌های پیر شدن پوست به حساب میان. معمولاً از ۲۵ تا ۳۰ سالگی، بسته به ژنتیک و سبک زندگی، کم‌کم سر و کله‌شون پیدا می‌شه. اولش به شکل خط‌های نازک و کم‌عمق دور چشم و اطراف دهن دیده می‌شن، ولی با بالا رفتن سن و ضعیف شدن پوست، عمیق‌تر می‌شن و بیشتر به چشم میان.
تو این مطلب می‌خوایم ببینیم چروک و خطوط ریز چجوری به وجود میان، چه راه‌هایی برای کم کردنشون هست و چطور می‌شه ازشون پیشگیری کرد.
با مجله سلامت آواطب همراه باشید.
چروک‌ها کجا ظاهر می‌شن؟
برخلاف کاهش حجم پوست، خطوط ریز و چروک‌ها خیلی راحت قابل تشخیص هستن چون به شکل خط‌های مشخص یا چین‌های عمیق روی صورت دیده می‌شن. با گذشت زمان، این خطوط ریز روی تمام صورت پخش می‌شن و کم‌کم به چروک‌های عمیق‌تر تبدیل می‌شن. چروک‌ها به دو دسته تقسیم می‌شن:
- خطوط ریز: این خط‌های سطحی به‌خاطر ضخیم شدن نامنظم پوست و کم شدن رطوبت اون ایجاد می‌شن. نور خورشید و آلودگی‌های محیطی مثل دود سیگار، مهم‌ترین دلایل به وجود اومدنشون هستن.
- چین‌های عمیق: این چروک‌ها یا به‌خاطر حرکت عضلات به وجود میان (که بهشون چروک‌های دینامیک می‌گن) یا همیشه روی پوست می‌مونن و ربطی به حرکت عضلات ندارن (چروک‌های استاتیک). چروک‌های دینامیک بعد از یه مدت به چروک‌های استاتیک تبدیل می‌شن.
چروک‌ها معمولاً اول توی جاهایی دیده می‌شن که بیشتر در معرض آفتاب هستن، مثل صورت، گردن، دست‌ها و ساعد.
چروک و خطوط ریز دور چشم
اولین چروک‌های قابل مشاهده، معمولاً دور چشم ظاهر می‌شن. خطوط ریزی که دور چشم ایجاد می‌شن، اولین نشونه‌های پیری پوست هستن و بهشون “چین پنجه کلاغی” یا “خطوط خنده” می‌گن. دلیلش هم اینه که پوست این ناحیه خیلی نازک‌تر از بقیه جاهای صورته و زودتر تحت تأثیر قرار می‌گیره. این خطوط به مرور عمیق‌تر می‌شن و چروک‌های واضح‌تری رو اطراف چشم ایجاد می‌کنن.
📢 مطلب مرتبط: کمک به درمان خشکی پوست زیر چشم
چروک و خطوط ریز روی پیشانی
خطوط پیشونی با گذشت زمان عمیق‌تر می‌شن. اگه دقت کنین، روی پیشونی خط‌های افقی و بین ابروها هم چین‌های عمودی دیده می‌شه. اینا معمولاً به‌خاطر تغییرات حالت صورت (مثل اخم کردن یا بالا بردن ابروها) ایجاد می‌شن.
چروک‌هایی که فقط با تغییر حالت صورت دیده می‌شن و بعد از استراحت از بین می‌رن، همون چروک‌های دینامیک هستن. اما چروک‌هایی که همیشه روی پوست می‌مونن، چروک‌های استاتیک نام دارن.
چروک و خطوط ریز اطراف دهان
خطوط نازولبیال، همون چروک‌های عمیقی هستن که بین بینی و گوشه‌های لب ایجاد می‌شن. این چروک‌ها معمولاً به کاهش حجم پوست و افتادگی اون ربط دارن. علاوه بر این، یه نوع چروک دیگه هم دور دهن هست که بهش خطوط ماریونت می‌گن و معمولاً همراه با خطوط نازولبیال ظاهر می‌شه.
با روش‌های مختلفی می‌شه این نوع چروک‌ها رو کاهش داد و حجم از دست‌رفته این ناحیه رو برگردوند.
چی باعث چروک و خطوط ریز می‌شه؟
حرکات تکراری صورت مثل اخم کردن، خندیدن یا جمع کردن چشم‌ها باعث ایجاد چروک‌های ریز می‌شن. هر بار که یه عضله‌ی صورت حرکت می‌کنه، یه شیار کوچیک زیر پوست به وجود میاد. با گذشت زمان و کاهش انعطاف‌پذیری پوست، این شیارها دائمی می‌شن و به چروک‌های عمیق‌تر تبدیل می‌شن.
البته، حرکات صورت فقط یه بخش کوچیک از ماجراست. دلیل اصلی چروک‌ها پیری پوسته. موادی مثل کلاژن، الاستین و اسید هیالورونیک که پوست رو سفت و صاف نگه می‌دارن، با افزایش سن کم‌کم کاهش پیدا می‌کنن.
بعضی از عواملی که باعث پیر شدن پوست می‌شن، طبیعی و غیرقابل کنترل هستن، اما بعضی‌هاشون به محیط اطراف و سبک زندگی ما بستگی دارن و می‌تونیم کنترلشون کنیم:
- عوامل داخلی: روند طبیعی پیری که توی ژن‌های ما نوشته شده و بهش پیری بیولوژیکی یا سنی هم می‌گن.
- عوامل خارجی: عواملی که به محیط اطراف مربوط می‌شن و باعث استرس اکسیداتیو روی پوست می‌شن، مثل نور خورشید. به این نوع پیری، پیری محیطی گفته می‌شه.
عوامل داخلی ایجاد چروک
با افزایش سن، ساختار پوست تغییر می‌کنه. پوست جوان یه ساختار منظم و محکم داره که پر از کلاژنه. اما از حدود ۲۵ سالگی، میزان کلاژن هر سال ۱٪ کاهش پیدا می‌کنه. این موضوع باعث ضعیف شدن پوست و در نتیجه، ایجاد خطوط ریز و چروک می‌شه.
خشکی پوست هم یکی دیگه از مشکلاتیه که با افزایش سن بیشتر می‌شه. دلیلش اینه که میزان اسید هیالورونیک که مسئول حفظ رطوبت و نرمی پوسته، کم می‌شه. در نتیجه، پوست کم‌کم حجم خودش رو از دست می‌ده، سفتی و شادابی‌ش کم می‌شه و چروک‌ها بیشتر دیده می‌شن.
📢 ویدیوی مهم: مراقبت از پوست اطراف چشم
عوامل خارجی ایجاد چروک
چروک‌هایی که به خاطر عوامل محیطی ایجاد می‌شن، همه به استرس اکسیداتیو برمی‌گردن. استرس اکسیداتیو باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شه که به ساختار سلول‌های پوست آسیب می‌زنن و روند از بین رفتن کلاژن، الاستین و اسید هیالورونیک رو سریع‌تر می‌کنن.
مهم‌ترین دلایل استرس اکسیداتیو و چروک پوست:
- نور خورشید: نور خورشید مهم‌ترین دلیل پیری زودرس پوسته. قرار گرفتن طولانی‌مدت زیر نور آفتاب باعث آسیب به کلاژن و کاهش انعطاف پوست می‌شه، و این یعنی چروک‌های عمیق‌تر و پوستی که راحت‌تر شل و افتاده می‌شه.
- آلودگی هوا: آلودگی هم یکی از عواملیه که باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شه و روند پیری پوست رو تسریع می‌کنه.
- سیگار کشیدن: سیگار هم درست مثل آلودگی، باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شه. علاوه بر این، نیکوتین و مواد شیمیایی توی سیگار به کلاژن و الاستین آسیب می‌زنن و باعث کاهش انعطاف پوست و ایجاد چروک‌های عمیق می‌شن.
- رژیم غذایی: بعضی از مواد غذایی مثل میوه‌ها و سبزیجات که سرشار از آنتی‌اکسیدان هستن، می‌تونن از پیری زودرس جلوگیری کنن.
- کمبود خواب: پوست موقع خواب خودش رو ترمیم می‌کنه. اگه خواب کافی نداشته باشین، سطح استرس بالا می‌ره و بدن هورمون کورتیزول تولید می‌کنه. کورتیزول باعث کاهش کلاژن پوست می‌شه و این یعنی چروک‌های بیشتر و پوست ضعیف‌تر.
با رعایت یه سری نکات مثل استفاده از ضدآفتاب، ترک سیگار، تغذیه سالم و خواب کافی، می‌شه تا حد زیادی جلوی چروک‌های زودرس رو گرفت.
روش‌های غیرتهاجمی برای کاهش چروک
پیری یه روند طبیعی و اجتناب‌ناپذیره و همه‌ی پوست‌ها با گذشت زمان تغییر می‌کنن. اما خبر خوب اینه که می‌شه با مراقبت‌های مناسب، پوست رو شاداب‌تر نگه داشت و علائم پیری رو کمتر نشون داد. برای این کار هم روش‌های تهاجمی (مثل تزریق و جراحی) وجود داره، هم روش‌های غیرتهاجمی که نیاز به اقدامات خاصی ندارن.
محصولات مراقبت از پوست ضدپیری
مواد مؤثر در محصولات ضدچروک و ضد لک می‌تونن به کاهش چروک‌ها کمک کنن. استفاده از کرم‌ها و سرم‌های ضدچروک یکی از راحت‌ترین و کم‌دردسرترین روش‌ها برای کاهش چروک‌هاست. خیلی از این محصولات مواد فعالی دارن که دقیقاً روی مشکلات اصلی پوست در اثر پیری کار می‌کنن.
کرم ضد لک و ضد چین و چروک ژل رویال
محصولاتی مثل کرم ضد لک و ضد چروک ژل رویال برای کاهش اولین نشانه‌های پیری مثل خطوط ریز و چروک‌ها طراحی شدن. علاوه بر پر کردن چروک‌ها، به پوست کمک می‌کنه که افتادگی ناشی از کاهش حجم رو جبران کنه.
کرم رویال مخصوص کسانیه که چروک‌های عمیق‌تری دارن و پوستشون دچار افتادگی و کاهش انعطاف شده.
سرم رتینول ضد چروک صورت استلین
یه محصول دیگه هم که از درمان‌های تخصصی پوستی الهام گرفته، سرم رتینول ضد چروک صورت هست. این سرم سبک و آبرسان، روی سه عامل اصلی پیری پوست کار می‌کنه: لک‌های سنی، چروک‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری پوست.
این محصولات حاوی ترکیبی از اسید هیالورونیک با مولکول‌های بزرگ و کوچک هستن که به پوست کمک می‌کنه چروک‌های عمیق رو پر کنه. برای بهترین نتیجه، بهتره این سرم رو همراه با بقیه محصولات این سری استفاده کنین.
اصلاح رنگ پوست برای ظاهری جوان‌تر با سی سی کرم
یه پوست صاف و یکدست همیشه جوون‌تر به نظر می‌رسه. کرم‌های رنگی (CC کرم‌ها) یا آرایش سبک می‌تونن به‌عنوان یه راه‌حل موقتی، رنگ پوست رو یکدست‌تر کنن و چهره رو شاداب‌تر نشون بدن. بهتره محصولی انتخاب کنین که یکنواخت روی پوست پخش بشه و خط نندازه، تا ظاهر پوستتون طبیعی‌تر و صاف‌تر به نظر بیاد. محصول پرقدرت سی سی کرم طلا کلاژن را ببینید.
آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs) – لایه‌بردارهای قوی
این اسیدها مثل یه سوپر لایه‌بردار عمل می‌کنن! کارشون اینه که پیوند بین سلول‌های مرده و آسیب‌دیده رو بشکنن تا پوست جدید و شاداب جایگزین بشه. توی بعضی سرم ها و لایه‌بردارهای شب یه ترکیب خاص از سه نوع اسید وجود داره:
- اسید گلیکولیک
- اسید لاکتیک
- گلوکونولاکتون (یه نوع پلی‌هیدروکسی اسید یا PHA)
این ترکیب، به‌صورت ملایم اما مؤثر، پوست رو لایه‌برداری می‌کنه و باعث تحریک نوسازی سلولی می‌شه. گلوکونولاکتون هم با حمایت از ساختار کلاژن پوست، از تخریب اون جلوگیری می‌کنه و به حفظ انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کنه.
آرکتیین، تقویت‌کننده‌ی بافت پوست
آرکتیین یه ماده‌ی فعال طبیعی هست که از میوه‌ی گیاه باباآدم استخراج می‌شه. این ترکیب باعث ترمیم بافت‌های ضعیف و آسیب‌دیده در دیواره‌ی سلول‌ها می‌شه و روند تولید کلاژن جدید رو تسریع می‌کنه. همون‌طور که می‌دونین، با افزایش سن، سرعت تولید کلاژن توی پوست خیلی کم می‌شه.
محصولاتی مثل کرم های روز و شب که حاوی آرکتیین هستن، به پوست‌های بالغ و مستعد افتادگی کمک می‌کنن تا الاستیسیته (انعطاف‌پذیری) و استحکام بیشتری داشته باشن.
روغن آرگان، تغذیه‌کننده و نرم‌کننده‌ی پوست
روغن آرگان که از دانه‌های درخت آرگان استخراج می‌شه، یه بمب اسیدهای چرب ضروری (مثل امگا ۶ و امگا ۹) محسوب می‌شه. این اسیدهای چرب، برای ترمیم سلول‌ها و تقویت سد محافظتی پوست خیلی مهم هستن.
خواص روغن آرگان:
✔ سرشار از ویتامین E (یه آنتی‌اکسیدان قوی)
✔ خاصیت ضدالتهابی
✔ نرم‌کننده و لطافت‌بخش پوست
این روغن یکی از ترکیبات اصلی توی کرم های شب و روغن صورت هست. پیشنهاد ما استفاده از محصول ویال آمپولی روغن آرگان دکتر راشل هست.
کوآنزیم Q10، انرژی‌بخش سلول‌های پوست
فرمول‌های حاوی کوآنزیم Q10، باعث تحریک تولید انرژی در سلول‌های پوست می‌شن. این یعنی پوست شاداب‌تر، جوان‌تر و با طراوت‌تر!
دکسپانتنول، آبرسان قوی و ترمیم‌کننده‌ی پوست
دکسپانتنول که با نام پانتنول هم شناخته می‌شه، یه مرطوب‌کننده‌ی خیلی قوی برای پوسته. این ماده، رطوبت لایه‌های بیرونی پوست رو افزایش می‌ده و از تبخیر آب پوست جلوگیری می‌کنه تا پوست نرم و انعطاف‌پذیر بمونه.
دکسپانتنول شب‌ها باعث ترمیم و بازسازی سلول‌های پوست می‌شه و یکی از ترکیبات اصلی توی کرم های شب هست.
گلیسین ساپونین، محرک تولید اسید هیالورونیک
گلیسین ساپونین که از جوانه‌ی سویا استخراج می‌شه، یکی از قوی‌ترین ترکیبات برای تحریک تولید اسید هیالورونیک در لایه‌های عمقی پوست محسوب می‌شه. تحقیقات نشون دادن که این ماده میتونه تولید اسید هیالورونیک رو تا ۲۵۶٪ افزایش بده!
اسید هیالورونیک، معجزه‌ی آبرسانی پوست
اسید هیالورونیک به‌طور طبیعی توسط سلول‌های پوست تولید می‌شه و یکی از اجزای اصلی بافت همبند پوست به حساب میاد. وظیفه‌ی اصلی اون نگه‌داشتن رطوبت در پوست هست. جالبه بدونین که هر ۱ گرم اسید هیالورونیک میتونه بین ۱ تا ۱۰ لیتر آب رو توی خودش نگه داره! با افزایش سن، تولید اسید هیالورونیک طبیعی پوست کاهش پیدا می‌کنه، و این موضوع باعث می‌شه که چروک‌ها کم‌کم ظاهر بشن و عمیق‌تر بشن. این مطلب مفید رو حتماً مطالعه کن: مزایای هیالورونیک اسید برای پوست
انواع اسید هیالورونیک
1️⃣ اسید هیالورونیک با مولکول‌های بزرگ (High-Molecular)
روی سطح پوست باقی می‌مونه و باعث آبرسانی به لایه‌های بیرونی اپیدرم می‌شه.
به‌ویژه روی خطوط ریز و چروک‌های سطحی تأثیر داره.
2️⃣ اسید هیالورونیک با مولکول‌های کوچک (Low-Molecular)
۴۰ برابر کوچیک‌تر از نوع مولکول بزرگه.
به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کنه و باعث تحریک تولید اسید هیالورونیک طبیعی در پوست می‌شه.
روی چروک‌های عمیق‌تر تأثیر بیشتری داره.
نتیجه؟ یه ترکیب حرفه‌ای برای آبرسانی قوی، پر کردن چروک‌ها و حفظ شادابی پوست!
ماگنولول، پرکننده‌ی طبیعی حجم از دست رفته‌ی پوست
ماگنولول یه ترکیب فعال خیلی قوی هست که از پوست درخت ماگنولیا استخراج می‌شه. این ماده باعث ترشح یه ماده‌ی زیست‌فعال در لایه‌های درم پوست می‌شه که تولید کلاژن رو افزایش می‌ده و تعداد و اندازه‌ی سلول‌هایی که به پوست حجم می‌دن رو بیشتر می‌کنه.
نتیجه؟ پر شدن نواحی‌ای که حجمشون کاهش پیدا کرده و پوستی سفت‌تر و پرتر!
روغن خار مریم، تغذیه‌کننده و درخشان‌کننده‌ی پوست
روغن گیاه خار مریم (که بهش خار شیری یا سیلیبوم ماریانوم هم می‌گن) یکی از مواد رایج در محصولات ضدپیری پوست محسوب می‌شه.
این روغن اسید لینولئیک (یه اسید چرب امگا ۶) داره که به تغذیه‌ی پوست و افزایش درخشندگی اون کمک می‌کنه.
الیگو پپتیدها، تقویت‌کننده‌ی کلاژن و سفت‌کننده‌ی پوست
الیگو پپتیدها باعث تحریک شبکه‌ی کلاژنی پوست می‌شن که نقش مهمی توی استحکام و سفتی پوست داره. این ترکیبات با بهبود سنتز کلاژن در لایه‌های درم پوست، باعث تقویت بافت همبند درم و افزایش انعطاف‌پذیری پوست می‌شن.
این مواد از دانه‌ها و میوه‌ی گیاه انیسون (Pimpinella Anisum) استخراج می‌شن که از قدیم برای بهبود بافت و سلامت پوست استفاده می‌شده.
سیلیمارین، آنتی‌اکسیدان قوی و محافظ کلاژن پوست
سیلیمارین از میوه‌ی گیاه خار مریم (که بهش خار شیری هم می‌گن) استخراج می‌شه. این ماده یه آنتی‌اکسیدان فوق‌العاده قوی هست که از کلاژن و الاستین در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنه و سیستم گردش خون ریزپوستی رو تقویت می‌کنه.
ویتامین E، محافظ قوی پوست در برابر استرس اکسیداتیو
ویتامین E (که بهش توکوفرول هم می‌گن) یه آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شه که از پوست در برابر رادیکال‌های آزادی که باعث پیری زودرس می‌شن محافظت می‌کنه. این ویتامین به پوست کمک می‌کنه تا قدرت ترمیم و انعطاف طبیعی خودش رو حفظ کنه. فواید درمانی ویتامین E برای پوست و بدن یه مقاله مفید درباره تاثیر این ویتامین بر پوست هست که پیشنهاد میکنیم حتماً مطالعه کنید.
انواکسلون، محافظ هیالورونیک اسید طبیعی پوست
انواکسلون که بهش اسید گلیسیریتینیک هم می‌گن، از ریشه‌ی شیرین‌بیان چینی گرفته می‌شه. این ماده با مهار آنزیم تخریب‌کننده‌ی هیالورونیک اسید (HYAL1) باعث می‌شه که سطح هیالورونیک اسید طبیعی پوست تا بیش از ۵۰٪ کاهش پیدا نکنه و پوست مدت بیشتری پر و هیدراته بمونه.
درمان‌های تهاجمی برای کاهش چین و چروک
فیلرهای پوستی یکی از روش‌های رایج برای از بین بردن خطوط عمیق بین بینی و دهان (خط خنده) هستن. این نوع درمان‌های تهاجمی باید حتماً توی یک محیط کلینیکی و زیر نظر یه متخصص پوست یا پزشک مجرب انجام بشن.
انواع روش‌های تهاجمی برای کاهش چین و چروک:
🔹 تزریق فیلرهای پوستی: فیلرها معمولاً از هیالورونیک اسید ساخته می‌شن و به پوست حجم می‌دن تا چروک‌ها رو پر کنن. تحقیقات نشون داده که استفاده‌ی منظم از محصولات پوستی حاوی هیالورونیک اسید بعد از تزریق فیلر، اثرات اون رو به طور چشمگیری افزایش می‌ده، به‌خصوص در ناحیه‌ی اطراف چشم.
🔹 جراحی زیبایی: روش‌های جراحی، مثل لیفت پیشانی یا لیفت گونه، یه راه‌حل دائمی‌تر هستن، ولی در عین حال تهاجمی‌تر و هزینه‌برتر هم محسوب می‌شن.
این روش‌ها معمولاً برای از بین بردن چین و چروک‌های عمیق اطراف دهان، مثل خطوط مارونت (Marionette Lines) و خط خنده (Nasolabial Folds) استفاده می‌شن.
چطور از چین و چروک جلوگیری کنیم؟
📢 مطلب مرتبط با روتین پوستی که میتونه به شما کمک کنه: روتین پوستی قبل از خواب شبانه
همه‌ی ما با گذر زمان چین و چروک روی صورتمون ایجاد می‌شه، ولی یه سری کارها می‌تونن روندش رو کند کنن یا از عمیق‌تر شدنش جلوگیری کنن:
✅ محافظت در برابر آفتاب: قرار گرفتن زیاد در معرض اشعه‌ی UV به پوست آسیب می‌زنه. پس حتماً از ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنین، هر دو ساعت تمدیدش کنین و موقع بیرون رفتن از کلاه، عینک آفتابی و لباس‌های پوشیده‌تر کمک بگیرین.
✅ مرطوب نگه داشتن پوست: پوست خشک‌شده میتونه باعث بشه که خطوط ریز و چروک‌ها بیشتر دیده بشن. استفاده‌ی روزانه از مرطوب‌کننده باعث می‌شه آب در پوست بمونه و ظاهر چین و چروک رو کمتر کنه.
✅ شستن صورت به طور منظم: هر روز با یه پاک‌کننده‌ی ملایم صورتتون رو بشورین و از مالش شدید پوست خودداری کنین. بعد از تعریق زیاد هم حتماً صورتتون رو بشورین، چون عرق میتونه پوست رو تحریک کنه و به مرور زمان بهش آسیب بزنه.
✅ ترک سیگار: نیکوتین و مواد شیمیایی داخل سیگار، جریان خون رو کم می‌کنن و باعث می‌شن اکسیژن و مواد مغذی کمتری به پوست برسه، در نتیجه چین و چروک‌ها زودتر ظاهر می‌شن.
✅ رژیم غذایی سالم: مطالعات نشون دادن که بعضی ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها توی رژیم غذایی می‌تونن از پوست محافظت کنن و روند پیری رو کند کنن.
✅ کاهش مصرف الکل: الکل باعث کم‌آبی شدید پوست می‌شه و به مرور زمان بهش آسیب می‌زنه، پس بهتره مصرفش رو محدود کنین.
با رعایت این نکات، می‌تونین پوستتون رو سالم‌تر و جوان‌تر نگه دارین! ✨
گردآورنده:
- زهرا غلامحسین دخت | مجله سلامت آواطب
پیام بگذارید