پوست آسیب دیده از خورشید دائمیه، ولی چند تا کار هست که میتونی انجام بدی تا ظاهرش رو بهتر کنی. محصولات مراقبت از پوست که ممکنه به درمان پوست آسیب دیده از خورشید کمک کنن، شامل سرمهای رتینول و ویتامین C میشن. متخصصین پوست میگن کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ ضروریه برای جلوگیری از پیری زودرس که از آسیب خورشید به وجود میاد.
قرار گرفتن زیاد و بدون محافظت در برابر خورشید میتونه ریسک مشکلاتی مثل سرطان پوست رو زیاد کنه. ببین چطور میتونی پوستت رو از آسیب خورشید محافظت کنی و این آسیبها چطور میتونن به سلامتیات ضربه بزنن.
در ادامه با مجله سلامت آواطب همراه باشید.
آسیب خورشید (پیری زودرس) چیه؟
خورشید اشعههای فرابنفش (UV) منتشر میکنه. اشعههای UV برای بدن لازمن چون به تولید ویتامین D که برای استخوانهای قوی ضروریه کمک میکنن. ولی این اشعهها اگه پوستت رو درست محافظت نکنی میتونن خطراتی هم داشته باشن. مثلاً ممکنه پوستت رو بسوزونن و انعطافپذیریش رو کم کنن که باعث پیری زودرس میشه.
اشعههای UV اگه به لایههای عمیقتر پوست نفوذ کنن، میتونن سلولهای پوستت رو خراب کنن. آسیب خورشید ممکنه ریسک سرطان پوست رو با گذر زمان بیشتر کنه.
آسیب خورشید چه شکلیه؟
اگه تا حالا برای یه مدت طولانی بدون استفاده از کرم ضد آفتاب زیر آفتاب نشستی، ممکنه پوستت آسیب دیده باشه.
نشانههای پیری زودرس شامل:
- لکههای سنی
- کک و مک
- پوست شل
- ملاسما که باعث لکههای تیره پوست میشه.
- رشدهای پوستی
- رگهای عنکبوتی، یا رگهای قرمزی که مثل شاخهها یا تار عنکبوت زیر پوست دیده میشن.
- رنگدانههای نامنظم پوست
- چین و چروک
ممکنه کراتوز اکتینیک (AK) رو تجربه کنی، که خطوط عمیق و لکههای خشک و پوستهپوسته ی پوستن. AK ها رشدهای پیش سرطانیان که ممکنه تبدیل به کارسینوم سلول سنگفرشی، یه نوع سرطان پوست بشن.
استفاده از تختهای برنزه که از اشعههای مصنوعی UV استفاده میکنن، میتونه پیری زودرس رو تسریع کنه. بعضی افراد ممکنه تغییرات قابل توجهی رو تو پوستشون توی یه سال ببینن.
چه کسی در خطره؟
هر کسی ممکنه پوستش از خورشید آسیب ببینه چون همه در معرض خورشید قرار میگیرن. ولی بعضی افراد بیشتر در معرض خطر بیماریهای ناشی از آسیب خورشید هستن.
افرادی که بیشتر در خطر آسیب خورشید هستن شامل:
- بالای ۵۰ سال.
- کسی که یکی از اعضای خانوادهاش سابقه سرطان پوست داشته باشه.
- کسی که آفتابسوختگی داشته.
- کسی که زیاد بیرون وقت میگذرونه.
- کسی که بعضی داروها مثل آنتیبیوتیکها و قرصهای ضد بارداری رو مصرف میکنه یا از محصولات حاوی بنزوئیل پراکسید استفاده میکنه.
- کسانی که چشم، مو و پوست روشن دارن.
چطور از آسیب خورشید جلوگیری کنیم؟
قرار گرفتن در معرض خورشید اجتنابناپذیره، ولی میتونی با چند روش از اشعههای مضر UV محافظت کنی و از پیری زودرس جلوگیری کنی.
استفاده از کرم ضد آفتاب
کرم ضد آفتاب محافظت ضروری در برابر خورشید رو فراهم میکنه. مطمئن شو که کرم ضد آفتابت حداقل SPF 30 یا بیشتر داره. SPF نشون میده که کرم چقدر میتونه اشعههای UV رو مسدود کنه. هرچی عدد بالاتر باشه، محافظت بیشتره.
کرم ضد آفتاب با گذشت زمان اثر خودش رو از دست میده. هر دو ساعت یکبار باید دوباره استفاده بشه، بهخصوص وقتی بیرونی یا بعد از عرق کردن یا شنا کردن.
پوشاندن پوست و چشمها
میتونی با پوشاندن پوستت ریسک آسیب خورشید رو کم کنی. شلوار بلند و پیراهن آستینبلند بپوش تا حد ممکن پوستت رو بپوشونی. وقتی هوا برای لباسهای آستینبلند خیلی گرمه، سایهای مثل زیر درخت یا چتر پیدا کن. سعی کن لباسهای رنگ روشن بپوشی که محافظت بیشتری از خورشید دارن.
کلاهها هم پوشش بیشتری میدن و صورت، سر و گردنت رو محافظت میکنن. یه کلاه لبهدار بزرگ از جنس کتان یا پارچه بافتهشده انتخاب کن.
خورشید میتونه به چشمهات هم آسیب بزنه. عینک آفتابی بزن تا چشمهات و پوست اطرافش رو از اشعههای UV محافظت کنی.
اجتناب از برنزه کردن
اشعههای UV میتونن از منابع مصنوعی مثل لیزرها و تختهای برنزه هم بیان. از برنزه کردن داخلی اجتناب کن، بهخصوص برای نوجوانانی که ریسک ملانوم، خطرناکترین نوع سرطان پوست، براشون بالاست.
حدود ۱۰٪ از افراد مبتلا به ملانوم، نزدیکانی دارن که به این بیماری مبتلا شدن. افرادی که سابقه خانوادگی ملانوم دارن، ریسک بیشتری نسبت به دیگران دارن، احتمالاً بهخاطر ویژگیهای مشترک مثل تغییرات ژنی، چشمها، مو و پوست روشن و قرار گرفتن منظم در معرض خورشید.
درمان آسیب خورشید
بیشتر پوستهای آسیب دیده از خورشید دائمیان. ولی چندین درمان هست که میتونی برای بهبود ظاهر پوستت امتحان کنی.
درمانها ممکنه شامل این موارد باشن:
- پیل شیمیایی: یه متخصص بهداشت از یه محلول شیمیایی استفاده میکنه تا لایه بیرونی و آسیب دیده پوستت رو برداره و پوست جدید و صاف جایگزین بشه. پیل شیمیایی ممکنه تغییرات دائمی یا موقتی در رنگ پوستت یا ایجاد زخم کنه.
- کرایوسرجری: این یه تکنیک انجمادیه که به کاهش لکههای سنی کمک میکنه.
- فیلرها: ممکنه پوست شل و چروکهای صورت، دستها و لبها رو بهبود ببخشن.
- فاکتورهای رشد و پپتیدها: اینها رو روی صورتت میمالی تا پوست شل رو سفت کنه.
- لیزرها و نورها: لیزرها و نورها درمانهای داخل مطب هستن که با گرم کردن سلولهای پوست پیری زودرس رو درمان میکنن. مثلاً، فتودینامیک تراپی (PDT) از نور و داروهای خاصی که به نور واکنش نشون میدن استفاده میکنه تا کراتوز اکتینیک رو از بین ببره. ممکنه دو جلسه PDT برای از بین بردن کراتوز اکتینیک لازم باشه.
- میکرودرمابراسیون: این درمان پوستت رو لایهبرداری میکنه تا لکههای سنی، تن نامنظم پوست و چروکها رو از بین ببره.
- مرطوب کننده: هر روز یه مرطوب کننده آبرسان بزن تا به جلوگیری و درمان چروکها کمک کنه.
- رادیوفرکانس غیر تهاجمی: متخصص پوست دستگاهی رو روی پوستت اعمال میکنه که بافت رو گرم میکنه تا پوست شل رو سفت کنه.
- رتینوئید با نسخه: فرمول قویتری نسبت به گزینههای بدون نسخه داره که به کاهش نشانههای پیری زودرس کمک میکنه.
- اولتراسوند: این روش گرما رو به پوستت میرسونه تا کمک کنه سفت بشه.
مراقبت از پوست آسیب دیده از خورشید
متخصصین پوست میگن که استفاده از کرم ضد آفتاب یکی از مهمترین کارها برای جلوگیری از پیری زودرس پوسته. هر روز از یه کرم ضد آفتاب با طیف وسیع، مقاوم به آب و SPF حداقل ۳۰ استفاده کن. حواست باشه که کرم ضد آفتاب رو به همه جاهایی از پوستت که لباس نمیپوشونه بزنی و هر دو ساعت یا هر وقت لازم شد، دوباره بزنی.
از استفاده زیاد از محصولات ضد پیری خودداری کن چون ممکنه پوستت رو تحریک کنن. به جای اون، از یه پاککننده ملایم، مرطوب کننده و کرم ضد آفتاب استفاده کن.
یه روتین مراقبت از پوست برای پوست آسیب دیده از خورشید میتونه اینجوری باشه:
- صورتت رو با یه پاککننده ملایم بشور و بعد خشک کن.
- از داروها و درمانها مثل رتینوئید یا سرم ویتامین C استفاده کن.
- مرطوب کننده و بعد کرم ضد آفتاب بزن. برای صرفهجویی در وقت، میتونی از مرطوب کنندهای که SPF داره استفاده کنی.
- برای محافظت از لبهات در برابر سرطان پوست، بالم لب با SPF 30 یا بیشتر بزن.
بهترین درمانهای بدون نسخه برای آسیب خورشید
- میتونی به دنبال موادی باشی که بدون نسخه (OTC) برای درمان پوست آسیب دیده از خورشید در دسترس هستن. مثلاً رتینوئیدها مشتقات ویتامین A هستن که به تسریع تولید سلولهای پوستی کمک میکنن و ظاهر پیری زودرس مثل تن نامنظم پوست و چین و چروکها رو بهبود میبخشن.
- رتینوئیدها پوست رو نسبت به خورشید حساستر میکنن. از رتینوئیدها شبها استفاده کن تا آسیب خورشید رو کم کنی و روزها پوستت رو از خورشید محافظت کنی.
- نیکوتینآمید (نیاسینآمید) مشتق ویتامین B3 هست که ممکنه با تقویت ترمیم آسیبهای سلولی که اشعههای UV ایجاد میکنن، از پیری زودرس جلوگیری کنه. بعضی شواهد نشون میده که نیکوتینآمید ممکنه ریسک سرطانهای غیر ملانومایی پوست رو کاهش بده.
- ویتامین C یه آنتیاکسیدانه که ممکنه از آسیب خورشید جلوگیری کنه. تحقیقات نشون دادن که ویتامین C موضعی به کاهش نشانههای پیری و بهبود تن نامنظم پوست کمک میکنه. اگه نشانههای پیری یا رنگدانه نامنظم داری، یه سرم ویتامین C به روتین مراقبت از پوستت اضافه کن.
سایر موادی که ممکنه به یکنواخت کردن تن پوست با کاهش لکههای تیره کمک کنن شامل:
- اسید آزالئیک
- اسید گلیکولیک
- اسید کوجیک
چه وقت باید به متخصص پوست مراجعه کنی؟
قرار گرفتن زیاد و بدون محافظت در برابر خورشید با گذر زمان اصلیترین علت سرطان پوسته. چک کردن مرتب پوستت برای تغییرات و رشدهای مشکوک یکی از بهترین راهها برای شناسایی و درمان زودهنگام سرطان پوسته.
اگه متوجه این موارد شدی با یه متخصص پوست مشورت کن:
- تغییرات در رنگ، شکل یا اندازه یه خال.
- خالی که پوستهپوسته میشه، خونریزی میکنه، زخم میشه، دردناکه یا ترشح داره.
- زخمی که دو هفته یا بیشتر طول میکشه تا خوب بشه.
- برجستگیهای براق که سفید مرواریدی، صورتی، قرمز یا شفاف به نظر میان.
یه متخصص پوست میتونه با انجام یه بیوپسی پوستی تعیین کنه که آیا تغییر یا رشد پوستی سرطان پوسته یا نه. اونا یه نمونه از ناحیه مشکوک برمیدارن و زیر میکروسکوپ برای سلولهای سرطانی بررسی میکنن. یادت باشه که همه تغییرات یا رشدهای پوستی به معنای سرطان پوست نیست.
نتیجه گیری
اشعههای UV باعث آسیب به پوست میشن و روند پیری زودرس رو تسریع میکنن. با گذشت زمان، قرار گرفتن زیاد و بدون محافظت در برابر خورشید میتونه مشکلاتی مثل سرطان پوست رو به وجود بیاره. پوست آسیب دیده از خورشید دائمیه، ولی راههایی برای کاهش ظاهرش وجود داره. گزینههای درمان شامل پیل شیمیایی، لیزرها، رتینوئیدها و سرمهای ویتامین C هستن.
برای محافظت از پوستت در برابر آسیب خورشید، هر وقت بیرون میری تا جایی که میتونی پوستت رو بپوشون. هر روز از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کن. اگه تغییری در رنگ، شکل یا اندازه یه خال یا هر رشد مشکوکی در پوستت دیدی، با یه متخصص پوست مشورت کن.
سوالات متداول
چطور میتونم پوست آسیب دیده از خورشید رو به طور طبیعی درمان کنم؟
میتونی علاوه بر سایر درمانها، از روشهای طبیعی هم برای درمان پوست آسیب دیده از خورشید استفاده کنی، مثل:
خوردن غذاهای غنی از آنتیاکسیدان: اشعههای UV تولید رادیکالهای آزاد رو در بدن افزایش میدن. رادیکالهای آزاد مواد شیمیایی مضری هستن که ممکنه ریسک سرطان و پیری زودرس رو بالا ببرن. آنتیاکسیدانها به کاهش اثرات رادیکالهای آزاد کمک میکنن. غذاهای غنی از ویتامین C و E ممکنه از پوست در برابر آسیب خورشید محافظت کنن.
لایهبرداری: لایهبرداری سلولهای مرده پوست رو برمیداره و ظاهر پوست رو بهبود میبخشه. لایهبرداری مکانیکی شامل یه دستگاه (مثل برس) میشه که پوستت رو میسابونه. لایهبرداری شیمیایی از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلولهای مرده استفاده میکنه. اگه از درمانهای دیگه مثل بنزوئیل پراکسید یا رتینول استفاده میکنی، قبل از لایهبرداری با یه متخصص پوست صحبت کن.
خواب کافی: تحقیقات نشون دادن که کمبود خواب میتونه روند پیری زودرس رو تسریع کنه. سعی کن شبها هفت تا نه ساعت بخوابی تا به حفظ سد سالم پوست کمک کنی.
ماساژ صورت: بعضی شواهد نشون میده که استفاده از دستگاه ماساژ صورت ممکنه اثرات درمانهای دیگه مثل کرمهای ضد پیری رو تقویت کنه.
هیدراته موندن: آب به کاهش التهاب و پیری زودرس کمک میکنه. سعی کن روزانه حداقل 91-125 اونس مایعات بنوشی.
استفاده از روغنهای طبیعی: بعضی شواهد نشون میده که روغنهای طبیعی مثل روغن نارگیل، اثرات ضد التهابی و آنتیاکسیدانی دارن که به کاهش نشانههای پیری زودرس کمک میکنه. روغن نارگیل همچنین مرطوبکننده است که به آبرسانی و ترمیم پوست کمک میکنه.
آسیب خورشید چه شکلیه؟
اگه برای مدت طولانی بدون محافظت در برابر خورشید وقت گذرونی، ممکنه نشانههای پیری زودرس رو ببینی. آسیب خورشید سریعتر از معمول اتفاق میافته اگه از تختهای برنزه استفاده کنی.
نشانههای پیری زودرس شامل:
- کراتوز اکتینیک (AK)
- لکههای سنی
- کک و مک
- پوست شل
- ملاسما
- رشدهای پوستی
- رگهای عنکبوتی
- تن نامنظم پوست
- چین و چروک
گردآورنده:
- زهرا غلامحسین دخت
نظرتان را بنویسید