همون‌طور که از اسمش پیداست، “هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب” وقتی اتفاق می‌افته که پوست به‌خاطر یه آسیب یا التهاب دچار تغییر رنگ می‌شه. یعنی بعد از اینکه زخمت خوب شد یا جوشت خوابید، یه لکه ی تیره روی پوست جا می‌مونه.
اگه می‌خوای بدونی دقیقاً PIH چیه، چه شکلیه، و چطوری می‌شه از شر این لکه ها خلاص شد یا کم‌رنگشون کرد، ادامه مطلب رو بخون.
در ادامه با مجله سلامت آواطب همراه باشید.
هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب چیست؟
PIH یا همون لکه های تیره‌ای که بعد از التهاب یا آسیب روی پوست ظاهر می‌شن، می‌تونه بعد از جوش، سوختگی، بریدگی یا حتی خارش و تحریک پوستی به‌وجود بیاد. بهش می‌گن “تیرگی ناشی از التهاب”.
فرقی نمی‌کنه زن باشی یا مرد، هر کسی ممکنه دچارش بشه؛ ولی توی پوست‌های تیره‌تر شایع‌تره. این لکه‌ها معمولاً صاف و تیره‌ان و باعث می‌شن رنگ پوست یکنواخت نباشه. رنگشون می‌تونه از قهوه‌ای تا مشکی فرق کنه، بستگی به رنگ پوست و شدت تیرگی داره.
خبر خوب اینه که PIH معمولاً با گذر زمان کم‌رنگ می‌شه، ولی اگه عجله داری یا می‌خوای روندش سریع‌تر بشه، روش‌های درمانی هست که می‌تونه کمک کنه. بهترین راه های کم رنگ کردن لک های تیره صورت رو میتونی مطالعه کنی.
تفاوت لک‌های پوستی معمولی با لک‌های بعد از جوش یا التهاب
هایپرپیگمانتاسیون یعنی تیره شدن یه قسمت از پوست که ممکنه به دلایل مختلفی مثل آفتاب، تغییرات هورمونی یا بعضی داروها اتفاق بیفته. ولی هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب (که بهش PIH هم می‌گن) معمولاً بعد از جوش، زخم، سوختگی یا هر نوع التهاب پوستی به‌وجود میاد. یعنی وقتی پوستت یه آسیب یا التهابی می‌بینه، جای اون التهاب ممکنه تیره‌تر از پوست طبیعی بشه. خلاصه، هایپرپیگمانتاسیون کلی‌تره ولی PIH یه نوع خاصشه که بعد از التهاب ایجاد می‌شه.
PIH چه شکلی است؟
PIH به صورت لکه های صاف و تیره روی پوست دیده می‌شه. هر چی التهاب بیشتر باشه، هم اندازه و هم شدت رنگ اون لکه بیشتره.
اگه این مشکل از جوش باشه و مثلاً بخوای جوشت رو بکنی یا فشارش بدی، قضیه بدتر می‌شه و لکه ها تیره‌تر و موندگارتر می‌شن. حتی ممکنه بعد از اصلاح پاها هم روی پوست لکه های تیره بیافته، مخصوصاً اگه پوستت حساس باشه.
یه نکته مهم اینه که بعضی وقتا جوش‌های التهابی می‌تونن باعث قرمزی، صورتی یا بنفش شدن پوست بشن. این یکی رو بهش می‌گن “اریتمای بعد از التهاب” یا همون PIE. فرقش با PIH اینه که PIE به‌خاطر آسیب به مویرگ‌های سطحی پوست ایجاد می‌شه، ولی PIH بیشتر به خاطر تغییر رنگدانه‌های پوست هست. برای راهکارهای درمان جوش، به مقاله چطوری جوش صورتمو ریشه کن کنم؟ سر بزن.
هم PIH و هم PIE معمولاً با زمان کم‌رنگ می‌شن، ولی بعضی جاها ممکنه جای جوش به صورت فرورفتگی یا بافت متفاوت بمونه که دیگه اون حالت دائمیه.
چه چیزی باعث ایجاد هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب (PIH) می‌شود؟
وقتی پوست دچار آسیب، جوش، یا یه حساسیت می‌شه، اون ناحیه ملتهب می‌شه. این التهاب باعث می‌شه سلول‌هایی به اسم ملانوسیت (که مسئول تولید رنگدانه یا همون ملانین هستن) زیادی فعال بشن و رنگدانه بیشتری تولید کنن. این رنگدانه‌ها که بهشون ملانوزوم می‌گن، باعث تیرگی پوست در اون قسمت می‌شن و حتی بعد از اینکه زخم یا جوش خوب شد، اون لکه‌ی تیره هنوز باقی می‌مونه.
یکی از رایج‌ترین دلایل PIH جوش و آکنه‌ست. اما گاهی هم بعضی از درمان‌های پوستی مثل لایه‌برداری شیمیایی، درم‌ابریژن یا لیزر هم می‌تونن باعثش بشن.
راستی یه نکته مهم: اگه جوشتو فشار بدی یا بکنی، احتمال اینکه جای تیره از خودش به‌جا بذاره خیلی بیشتر می‌شه.
دلایل شایع PIH یا همون تیرگی بعد از التهاب:
- جوش و آکنه
- زخم و بریدگی (چه سطحی چه عمیق مثل بخیه)
- بیماری‌های پوستی مثل اگزما، پسوریازیس و درماتیت
- سوختگی‌ها (چه حرارتی باشه چه شیمیایی)
- نیش حشرات
- واکنش‌های آلرژیک
- اصلاح موهای زائد با وکس یا بند
- ساییدگی و اصطکاک (مثل لباس تنگ یا خاروندن زیاد)
نور خورشید چی؟
آفتاب دلیل مستقیم PIH نیست، ولی می‌تونه اوضاع رو بدتر کنه. یعنی اون لکه های تیره‌ای که ایجاد شدن، با نور خورشید بیشتر تیره می‌شن و دیرتر از بین می‌رن.
نور آفتاب همچنین باعث انواع دیگه‌ای از لک ها مثل لک های سنی (age spots) یا ملاسما هم می‌شه.
یه نکته خیلی مهم: PIH خودش خطرناک نیست و آسیبی به سلامتی نمی‌زنه، ولی اگه یه لکه ای روی پوستت دیدی که تغییر شکل داد، بزرگ‌تر شد، رنگش عوض شد یا شروع کرد به خارش یا خون‌ریزی، حتماً باید بری پیش دکتر. چون ممکنه اون لکه، چیز دیگه‌ای مثل ملانوما باشه که یه نوع سرطان پوست محسوب می‌شه و نیاز به بررسی فوری داره. مقاله آیا ضد آفتاب از لک پوست جلوگیری میکند؟ درباره اینه که اصلاً چرا باید ضد آفتاب بزنیم؟ توصیه میکنم حتماً مطالعه کنی.
درمان هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب (PIH)
خبر خوب اینه که PIH جای زخم ایجاد نمی‌کنه و حتی اگه هیچ کاری هم براش نکنی، با گذر زمان خودش کم‌رنگ‌تر می‌شه و به مرور بهتر می‌شی.
فقط یه چیز مهمه: مدت زمان بهبودی بستگی داره به تفاوت رنگ بین پوست اصلیت و لکه ی تیره‌ای که ایجاد شده. هر چی این تفاوت بیشتر باشه، طول درمان هم بیشتر می‌شه.
ولی اگه حوصله نداری صبر کنی، یا می‌خوای روند بهبودی سریع‌تر پیش بره، راه‌هایی هست که می‌تونه کمک کنه:
۱. لایه برداری شیمیایی
توی این روش، یه محلول شیمیایی (مثلاً اسیدهای میوه مثل AHA) روی پوست زده می‌شه که باعث می‌شه سلول‌های مرده پوست جدا بشن و پوست جدید و تازه‌تری جایگزین بشه. این کار هم پوست رو یکدست‌تر می‌کنه هم کمک می‌کنه لک ها زودتر برن.
۲. لیزر درمانی
لیزر هم یه روش دقیق‌تر برای از بین بردن لک های تیره‌ست. با نور پرانرژی، سلول‌های رنگدانه دار رو هدف قرار می‌ده. بسته به شدت درمان، ممکنه فقط روی سطح پوست کار کنه یا تا لایه‌های عمیق‌تر نفوذ کنه.
البته لیزر می‌تونه باعث التهاب یا حساسیت بشه، پس حتما باید زیر نظر پزشک متخصص انجام بشه.
۳. هیدروکینون
یکی از مؤثرترین کرم‌ها برای کاهش لک های PIH، هیدروکینونه. این ماده تولید ملانین رو کم می‌کنه، یعنی همون رنگدانه‌ای که باعث تیره شدن پوست می‌شه.
فقط یه نکته مهم داره: نباید طولانی‌مدت استفاده بشه چون می‌تونه باعث تحریک یا حتی بدتر شدن لک بشه. بهتره فقط طبق دستور پزشک مصرف بشه.
برای درمان خانگی لک ۹ روغن معجزه آسا برای درمان لک صورت را مطالعه کن.
۴. محصولات مراقبت پوستی
یه سری محصولات پوستی هم هستن که می‌تونن به روند درمان کمک کنن، مخصوصاً بعد از درمان‌های تخصصی. مثلاً:
ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر، علاوه بر محافظت از پوست در برابر آفتاب، از به وجود اومدن لک های جدید هم جلوگیری می‌کنه. و یا سرم های پوستی. برای اطلاعات بیشتر درمورد راهکارهای مراقبتی، به مقاله 10 راهکار برای داشتن پوستی جوان تر مراجعه کن.
چیکار کنیم که لک های تیره روی پوستمان ایجاد نشوند؟
اگه پوستت حساسه، زود جوش می‌زنه، یا مشکل پوستی مثل اگزما یا پسوریازیس داری، خیلی مهمه که از پوستت خوب مراقبت کنی تا احتمال به وجود اومدن لک های تیره بعد از التهاب (PIH) رو به حداقل برسونی.
استفاده از داروهای مناسب و داشتن یه روتین پوستی منظم با محصولات تخصصی، کلی بهت کمک می‌کنه.
پوست مستعد جوش و لک
اگه پوستت مستعد جوش و لک زدن باشه (یعنی راحت جوش، جوش‌سرسیاه یا سرسفید می‌زنه)، احتمال اینکه بعد از جوش، جای تیره باقی بمونه بیشتره.
یه روتین درست و حسابی برای مراقبت از پوستت داشته باش تا PIH سر و کلش پیدا نکنه! پوست های مستعد آکنه و جوش رو لایه برداری کنید.
پوست آتوپیک (اگزما)
پوست آتوپیک یعنی همون اگزما، که همیشه خشک و خارش‌دار و ملتهبه. خاروندن زیاد این نوع پوست، باعث می‌شه شرایط بدتر بشه و حتی ممکنه پوست عفونت کنه. این مشکل معمولا به‌صورت دوره‌ای عود می‌کنه.
باید کرم هایی استفاده کنین که مراقبت‌های ویژه‌ای رو ارائه می‌دن: مرطوب کردن پوست، تقویت لایه محافظ طبیعی اون، کمتر شدن خارش. وقتی اگزما شدت می‌گیره، این نوع کرم ها کمک می‌کنن خارش کم بشه، پوست آبرسانی بشه و سد دفاعی طبیعی پوست قوی‌تر بشه. 13 راه برای درمان طبیعی اگزما را مطالعه کن.
پوست بعد از درمان های پوستی
اگه تحت درمان‌های تخصصی مثل لایه‌برداری شیمیایی، درم‌ابریژن یا لیزر هستی، احتمال اینکه PIH ایجاد بشه بیشتره. مراقبت درست بعد از این درمان ها خیلی مهمه.
محصوالاتی که حاوی گلیسیرین و پانتنول هستن، کمک می‌کنن پوست سریع‌تر ترمیم بشه، رطوبت رسانی بشه و خشکی یا تحریکات پوستی کاهش پیدا کنه. این نوع کرم ها حتی برای پوست‌های خیلی خشک و ترک‌خورده هم عالی هستن.
محافظت در برابر آفتاب
آفتاب هم می‌تونه PIH رو تشدید کنه یا باعث بشه لک ها دیرتر خوب بشن. پس ضدآفتاب فراموش نشه.
کارهایی که باید بکنی:
- تا حد امکان تو ساعات شدید آفتاب بیرون نرو.
- لباس مناسب و کلاه لبه‌دار بپوش.
- ضد آفتاب مناسب بزن که هم مناسب نوع پوستت باشه، هم سطح محافظتش مناسب باشه.
گردآورنده:
- زهرا غلامحسین دخت | مجله سلامت آواطب
پیام بگذارید