ملانین یه ماده تو بدنت هست که باعث رنگدونه تو مو، چشم و پوستت میشه. هر چی بیشتر ملانین تولید کنی، چشما، موها و پوستت تیره‌تر میشه. مقدار ملانین تو بدنت به چند عامل مختلف بستگی داره، مثل ژنتیک و مقدار نور خورشیدی که اجدادت در معرضش بودن.
در ادامه با مجله سلامت آواطب همراه باشید.
ملانین چیه؟ چه کاری انجام میده؟ کجا تولید میشه؟
ملانین یه پلیمر پیچیدست که از آمینواسید تایروزین منشا می‌گیره. ملانین به درجات مختلف تو پوست انسان و حیوانات وجود داره و مسئول رنگ منحصر به فرد چشم، مو و پوستته.
ملانین چه کاری انجام میده؟
ملانین به پوست، چشم و موی شما رنگ میده. این ماده همچنین اشعه‌های مضر UV (فرابنفش) رو جذب می‌کنه و از سلول‌هات در برابر آسیب خورشیدی محافظت می‌کنه.
ملانین کجا تولید میشه؟
ملانین تو ملانوسیت‌ها تولید میشه. این سلول‌ها تو قسمت‌های مختلف بدنت هستن، از جمله:
- موی شما
- لایه‌ی داخلی پوستتون
- مردمک و عنبیه‌ی چشم
- نواحی سبستنسیا نیگرا و لوکوس سرولئوس (قسمت‌هایی از مغزتون)
- مدولا و زونا رتیکولاریس (قسمت‌هایی از غده‌ی آدرنال)
- استریا واسکولاریس مجرای گوش داخلی
انواع ملانین چیه؟
- اوملانین: دو نوع اوملانین وجود داره: سیاه و قهوه‌ای. اوملانین مسئول رنگ‌های تیره تو پوست، چشم و مو هست. افرادی که موهای قهوه‌ای یا سیاه دارن، مقدارهای مختلفی از اوملانین سیاه و قهوه‌ای دارن. وقتی اوملانین سیاه وجود نداشته باشه و مقدار کمی اوملانین قهوه‌ای باشه، موهای بلوند ایجاد میشه.
- فیوملانین: این نوع ملانین به لب‌ها، نوک سینه‌ها و قسمت‌های صورتی بدن رنگ میده. افرادی که مقدار مساوی اوملانین و فیوملانین دارن، موهای قرمز دارن.
- نوروملانین: در حالی که اوملانین و فیوملانین رنگ چیزهایی که می‌بینی (مثل پوست، مو و چشم) رو کنترل می‌کنن، نوروملانین مسئول رنگ نورون‌هاست.
ملانین چطور روی رنگ پوست تاثیر می‌ذاره؟
ترکیب منحصر به فرد اوملانین و فیوملانین شما مسئول رنگ پوست، مو و چشمتونه. معمولاً همه انسان‌ها تعداد ملانوسیت‌های یکسانی دارن. اما مقدار ملانین تولید شده توسط این ملانوسیت‌ها متفاوته. افرادی که ملانین بیشتری دارن، پوست، چشم و موی تیره‌تری نسبت به کسانی که ملانین کمتری دارن، دارن. علاوه بر این، افرادی که با تجمع ملانوسیت‌ها به دنیا میان، کک و مک دارن.
ملانین چطور از پوست محافظت می‌کنه؟
وقتی تو آفتاب می‌مونی، بدنت ملانین بیشتری تولید می‌کنه. این ماده نور رو از اشعه‌های UV جذب می‌کنه و به لایه‌های بالایی پوست هدایت می‌کنه. همچنین از ماده ژنتیکی ذخیره شده تو سلول‌هات محافظت می‌کنه و جلوی اشعه‌های مضر UV رو می‌گیره.
ولی یادت باشه که ملانین به تنهایی برای محافظت از پوستت در برابر آسیب خورشید کافی نیست. به همین دلیل خیلی مهمه که همیشه وقتی بیرونی، از کرم ضد آفتاب و لباس مناسب استفاده کنی.
فواید ملانین چیه؟
فواید قابل توجه ملانین شامل موارد زیره:
- محافظت در برابر اشعه‌های UV: ملانین پوستت رو با جذب اشعه‌های مضر، شامل UVA، UVB، UVC و نور آبی، محافظت می‌کنه.
- محافظت در برابر گونه‌های اکسیژن فعال (ROS): گونه‌های اکسیژن فعال، محصولات جانبی فرآیندهای سلولی بدنت هستن. وقتی این مواد تو سلول‌هات جمع بشن، می‌تونن باعث استرس، پیری زودرس و مشکلات سلامتی مثل دیابت و سرطان بشن. ملانین این مواد رو جمع‌آوری می‌کنه، آنتی‌اکسیدان‌ها رو افزایش میده و رادیکال‌های آزاد رو از بین می‌بره.
- کاهش التهاب در بدن: مطالعات همچنین نشون میده که ملانین ممکنه به پشتیبانی از سیستم ایمنی و کاهش التهاب تو بدنت کمک کنه. اما تحقیقات بیشتری برای تعیین کامل این فواید لازمه.
آیا اختلالاتی مرتبط با تولید ملانین وجود داره؟
کمبود ملانین به چندین اختلال پوستی و مشکلات سلامتی مرتبطه. برخی از این‌ها شامل:
- ویتیلیگو: این مشکل باعث میشه پوستت رنگشو از دست بده و لکه‌های سفید ایجاد بشه. این اتفاق زمانی می‌افته که ملانوسیت‌ها توسط سیستم ایمنی بدنت نابود بشن. ویتیلیگو همه نژادها رو تحت تاثیر قرار میده، اما تو افرادی با پوست تیره بیشتر به چشم میاد.
- آلبینیسم: وقتی کسی ملانین خیلی کمی داره، به این اختلال نادر دچار میشه. افراد مبتلا به آلبینیسم پوست روشن، موی سفید و چشم‌های آبی دارن. همچنین خطر بیشتری برای از دست دادن بینایی و آسیب خورشیدی دارن.
- ملاسما: افرادی که ملاسما دارن، لکه‌های قهوه‌ای یا آبی-خاکستری روی صورت یا بازوهاشون دارن. این مشکل ممکنه به خاطر هورمون‌ها، تابش آفتاب یا قرص‌های ضدبارداری ایجاد بشه. کرم‌های تجویزی، لیزر و یا پیلینگ شیمیایی می‌تونن به روشن‌تر کردن این لکه‌ها کمک کنن.
- از بین رفتن رنگدانه بعد از آسیب پوستی: اگر پوستت دچار عفونت، سوختگی یا تاول بشه، ممکنه بدنت نتونه توی منطقه آسیب‌دیده ملانین رو دوباره تولید کنه.
- از بین رفتن شنوایی: تو استریا واسکولاریس گوش داخلی ملانین وجود داره و به همین خاطر با شنوایی مرتبطه. افرادی که ملانین کمتری دارن، بیشتر در معرض مشکلات شنوایی قرار می‌گیرن.
- بیماری پارکینسون: معمولاً، نوروملانین تو مغز با افزایش سن بیشتر میشه. اما تو افرادی که پارکینسون دارن، سلول‌های مغزی تو ناحیه سبستنسیا نیگرا می‌میرن و این باعث کاهش نوروملانین میشه.
آیا ممکنه ملانین بیش از حد داشته باشم؟
بعضی افراد ملانین زیادی تولید می‌کنن. به این وضعیت هیپرپیگمنتیشن میگن و بی‌ضرره. افرادی که ملانین زیادی تولید می‌کنن معمولاً لکه‌های پوستی دارن که از پوست اطراف تیره‌تره.
چطور می‌تونم ملانین رو افزایش بدم؟
با اینکه خیلی از محصولات ادعا می‌کنن که سطح ملانین رو افزایش میدن، هیچ تحقیقی وجود نداره که این ادعاها رو تأیید کنه. کارشناسان همچنان در حال بررسی راه‌های طبیعی افزایش ملانین برای جلوگیری از آسیب خورشید و سرطان پوست هستن.
یه باور اشتباه هم هست که برنزه کردن راه امنی برای افزایش ملانینه. در واقع، این کار خطر ابتلا به سرطان پوست رو به طور قابل توجهی افزایش میده.
سوالات متداول
نه. با اینکه این دو کلمه شبیه به هم به نظر می‌رسن، اما به چیزای متفاوتی اشاره دارن. ملانین یه رنگدونه‌ست که مسئول رنگ پوستته. ملاتونین یه هورمونه که چرخه خواب و بیداریت رو تنظیم می‌کنه.
بعضی از کارشناسان معتقدن که افرادی که پوست تیره‌تری دارن، بیشتر از افراد با پوست روشن در معرض کمبود ویتامین D هستن. این به این خاطره که ملانین اضافی اشعه‌های UV مسئول سنتز ویتامین D رو جذب می‌کنه. تحقیقات این موضوع رو تایید می‌کنن، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه نیازه.
نتیجه گیری
ملانین نقش مهمی در محافظت از پوستت در برابر اشعه‌های مضر خورشید داره. اما یادت باشه که ملانین جایگزین حفاظت صحیح از آفتاب نیست. فارغ از رنگ پوستت، همیشه وقتی بیرون میری از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کن.
گردآورنده:
- زهرا غلامحسین دخت
نظرتان را بنویسید